Libya'da hayat..

Tripoli kelime anlamı olarak üç (tri) şehir (poli) demek. Leptis Magna, Sabrata ve Bengazi (isimleri karıştırıyor olabilirim) isimli üç eski Yunan şehrinin bulunmasından dolayIverilmiş bu isim. Arapça’da Trablus diyorlar. Uzun yıllar Osmanlı idaresinden sonra İtalyan sömürge dönemi yaşamış sonra kısa bir süre krallık yaşadıktan sonra 1 Eyül 1969 senesindeki devrimden bugüne mevcut idareyle yönetilmektedir. Bu yıl Eylül ayında da 40. yıldönümü kutlanacak inşaallah..

Türk İnşaat sektörü açısından da önemli bir şehirdir. Bugün yurt dışında çok güçlü ve saygın bir yeri olan, binlerce insanın ekmek yediği ve Türk ekonomisine de ciddi katkısı olan yurt dışındaki Türk müteahhitler ilk olarak STFA ile Libya’da iş almak suretiyle yurt dışına açılmıştır.. Libya’yla başlayan bu süreç bugün Rusya ve diğer Arap ülkeleri olmak üzere bir çok ülkede devam ediyor.. Kriz biraz vurdu bu aralar ama en kısa zamanda düzelecektir. İnşaallah.. Şu aralar Libya’da 100’ün üzerinde Türk şirketi mevcut.

Libya düşünüldüğünün aksine çok güzel bir ülke.. Evet birçok yasak var ve modern dünyanın birçok güzelliklerinden yararlanamıyorsunuz ama stresten uzak, rahat, güvenli, nefis bir havası olan, aşırı çöl ikliminin olmadığı sürekli güneşli ve açık, kışın biraz yağmurlu, insanlarının sıcak olduğu bir ülke.. Ayrıca çok güzel bir sahil şeridi ve denizi vardır. Ama Libya’lıların pek ilgisini çekmez deniz. Zamanında turizme yatırım yapılmış olsaydı çok ünlü bir turizm cenneti olabilirmiş.

Neyse, gelelim Libya adet ve özelliklerine ;


1- “İnşaallah” kelimesinin kullanımı bu ülkede çok farklı bir boyut kazanmıştır.. Nerdeyse herşeye kullanılabilir.. “bir çay alabilir miym ?” dediğinizde garsondan “inşaallah” cevabı alırsınız.. Ya da taksiye “yeşil meydana gidelim” dediğinizde de aynı “inşaallah” cevabını alırsınız.. ama geçen gün Ozan’ın “senin adın Ahmed mi ?” sorusuna aldığı “inşaallah” cevabı bu konuda geldikleri son noktayı göstermesi açısından önemli..

2- Selamlaşmalarının ve hal-hatır sormalarının uzun ve muhabbetsel olması da çok yaygındır.. “Şini Jou?”, “Şini Hal?”, Şini familiy?”, “Şini seyyara?” vs. vs. (yani mealen: naber, nasılsın, ne haldesin, ailen nasıl, araban nasıi ..)Bu sırada sizin aceleniz mi var, orda bekliomusunuz felan, bunlar çok önemli değildir.. Yani bizdeki “Süt kardeşler” filmindeki Kaptan Yunus’un “anamı taniymisun, bubami tanıymisun, amcami tanıymisun, halamın teyzesini tanıymisun ... ?” repliğinin değişik bir uyarlaması..

3- Dindardırlar.

4- Değişik bir bohem bir yaşam tarzları vardır.

5- Dini günlerde havaya havai fişekler atılır.. Merkezi bir yerdeyseniz uyuyamazsınız..

6- Cuma namazlarına gayet temiz ve ütülü elbiselerle gelirler. Bizdeki babanın oğlunu maça götürmesi gibi çocuğunu cumaya götüren insanlara çokca rastlanır..



7- Ramazanda genelde geceyle gündüz yer değiştirir. Çalışma saatleri değişir. İnsanlar gündüzleri iftara kadar uyur, iftardan sonra normal yaşamlarına devam ederler. Ramazanda alışveriş yapmak için en ideal zaman gece 1-2 sularıdır.

8- Herkesin devletin üst kademelerinde bir yerde tanıdıkları vardır.

9- Genelde etrafı duvarla çevrili, içinde bahçesi ve tavukları kazları kuzuları olan ama kendi içlerine kapalı bir yaşam tarzları vardır..

10- Evlerinin etrafını çevreleyen duvarın dışı pistir. Aslında şehir genel olarak pistir, çöp toplama organizasyonları zayıftır. Ama yine de genel olarak bir çok Arap ülkesinden temiz olduğu söylenir.

11- Dışarıya zor kız verirler. Ama dışardan kız alırlar. Ayrıca başlık parası vardır. Evi olmayana da kız vermezler.

12- Petrol sudan ucuzdur.


13- İçki tahmin edildiği üzere yasaktır. Ama boha adını verdikleri kendi el yapmaları içkileri vardır.

14- Gençlerin en büyüğk sosyal aktivitesi yol kenarında bir araya gelip kahve içmeleri. Ayrıca araba kullanmaya ve “dım-tıs” müziği eşliğinde en ünlü caddeleri olan “September 1st” de volta atmayı severler. Drift yapmak suretiyle hava atmakta yaygındır. Geceleri belli yerlerde Drift yarışmaları yapılır.

15- Ata ve at yarışına meraklıdırlar. Ama bahis oynanmaz tabi.

16- Ve Futbol.. Futbol’u çok severler.. Ülkenin iki büyük takımı Al Ahly ve Al Ittahad maç yapacakları zaman ortalıkta çalışan Libya’lı bulmanız zor.. Ülke maça kitlenir..

17- Arapçayı Italyan aksaanıyla konuşurlar.

18- Ve Trafik.. Trafiği farklı bir başlıkta incelemek lazım aslında, çünkü başlı başına ayrı bir trafik kültürleri var.. Trafikteki araba kullanma şekilleri bir çok açıdan yaşama bakış açılarını da yansıtıyor zaten.. Trafik kurallarına genel olarak uyulmaz.. Çoğu da bilinmez zaten.. Hatta trafikte kural olduğundan bile haberi olmayanlar var..

19- Trafiği tehlikelidir..

20- Yaygın olan kaza şekli ; karşı şeridden gelen aracın aradaki refuj yardımıyla havalanmak süretiyle diğer şeritten gelen aracın üzerine konması şeklindedir. O yüzden üstü açık araçlar çok rağbet görmez..

21- Çokça olan araba kazalarından sonra “Allah galip” deyip yollarına devam ederler..

22- Arabaların kapılarının kenarlarında sünger vardır çoğunda.. Kapıyı açarken bi yere çarparsak bişe olmasın diye..

23- Arabaların arkasında Ömer Muhtar resimi çok yaygındır. Şehrin sembolü gibi olmuştur artık.

Son söz.. Bu tip ülkelerde yaşayınca insan kendi memleketinin değerini daha bir iyi anlıyor..

Yukardaki tespitlerin çoğunun sahibi olan Bahadır kardeşimize Bohem Dünyam Yazı İşleri olarak teşekkür ediyoruz..